Voor het eerst opgenomen in de begroting over 2024, is dit de tweede keer dat de klimaatparagraaf een plek heeft in de begroting van de provincie Utrecht. Het doel van deze paragraaf is overzicht en inzicht bieden in de hoeveelheid broeikasgasemissies in de provincie, de reductie van deze emissies. Ook worden deze cijfers in relatie tot (indicatieve) doelstellingen geplaatst, zodat duidelijk wordt of de emissies voldoende afnemen. Reductie van bestaande emissies en het toenemen van negatieve emissies maken samen de zogenaamde klimaatmitigatie. Activiteiten van de provincie die aan klimaatmitigatie bijdragen zijn hieronder per sector opgenomen. Deze activiteiten worden elders in deze begroting onder de relevante programma’s verder toegelicht.
Deze paragraaf komt voort uit ‘Motie 79 Code Rood voor Klimaat, uitwerken op maat’ van 29 juni 2022, waarin Provinciale Staten oproepen “In te zetten op het uitwerken van een PDCA- en planning&controlcyclus voor de beheersing van maatregelen op het gebied van CO2eq-reductie en -absorptie”. De wijze van rapporteren, evalueren en bijstellen van beleid op basis van (de uitkomsten uit) de klimaatparagraaf, is verankerd in De Utrechtse Klimaataanpak - Naar Netto Nul (2024).
Vooralsnog is de klimaatparagraaf geen verplicht onderdeel van de programmabegroting, al zijn er in Europees verband wel ontwikkelingen op dit gebied. De klimaatparagraaf wordt in de komende jaren doorontwikkeld. Onderzocht zal worden of het mogelijk is om in komende klimaatparagrafen inzicht te geven in de (meerjarige) kosten voor klimaatmitigatie. De monitoring zal eveneens worden doorontwikkeld, zodat het mogelijk wordt meer inzicht te krijgen in de reductie-effecten van (nieuw) beleid. Daarnaast wordt onderzocht of het wenselijk is ook andere duurzaamheidsdoelen als circulariteit op te nemen in deze paragraaf.
Klimaatsector Elektriciteit
In 2022 maakte deze sector zo’n 10% uit van alle broeikasgasemissies in de provincie Utrecht. Onder deze sector vallen de broeikasgasemissies uit 1) Energiesector.
Het gaat met name om de emissies door de elektriciteitsproductie van enkele gascentrales die in de provincie staan.
Relevante hoofdstukken in de begroting waar gewerkt wordt aan reductie in deze sector:
- 4.1 De gebouwde omgeving gebruikt minder energie en wordt duurzamer verwarmd
- 4.2 De opwekking van duurzame elektriciteit is sterk toegenomen
- 4.4 De energie-infrastructuur is beter afgestemd op vraag en aanbod van (duurzame) energie
Uit de prognose (0,180 – 0,481 Mton) blijkt dat de indicatieve doelstelling voor 2030 (0,301 Mton) in bereik is.
Figuur 3.9.3 Broeikasgasemissies sector Elektriciteit (bron: Emissieregistratie en PBL)
Klimaatsector Gebouwde omgeving
In 2022 maakte dit zo’n 24% uit van alle broeikasgasemissies in de provincie Utrecht. Onder deze sector vallen de broeikasgasemissies uit 1) Consumenten (68%) en 2) Handel, Diensten en Overheid (HDO) (32%).
De emissies uit het gebruik van aardgas voor het verwarmen van de gebouwde omgeving maken het grootste deel van de emissies in deze sector.
Relevante hoofdstukken in de begroting waar gewerkt wordt aan reductie in deze sector:
- 1.3 Er is passende woonruimte die aansluit bij de woningbehoefte in de provincie Utrecht
- 4.1 De gebouwde omgeving gebruikt minder energie en wordt duurzamer verwarmd
- 4.2 De opwekking van duurzame elektriciteit is sterk toegenomen
Uit de prognose (0,961 – 1,470 Mton) blijkt dat de indicatieve doelstelling voor 2030 (0,877 Mton) nog niet in bereik is.
Figuur 3.9.4 Broeikasgasemissies sector Gebouwde omgeving (bron: Emissieregistratie en PBL)
Klimaatsector Industrie
In 2022 maakte dit zo’n 8% uit van alle broeikasgasemissies in de provincie Utrecht. Onder deze sector vallen de broeikasgasemissies uit 1) Afvalverwijdering (16%), 2) Bouw (6%), 3) Chemische Industrie (9%), 4) Drinkwatervoorziening (3%), 5) Overige industrie (49%), 6) Raffinaderijen (0%) en 7) Riolering en waterzuiveringsinstallaties (18%).
De subsectoren met de grootste uitstoot onder overige industrie zijn de bouwmaterialenindustrie en de voedings- en genotmiddelenindustrie.
Relevante hoofdstukken in de begroting waar gewerkt wordt aan reductie in deze sector:
- 4.1 De gebouwde omgeving gebruikt minder energie en wordt duurzamer verwarmd
- 4.3 De energietransitie is haalbaar, betaalbaar en innovatief
Uit de prognose (0,302 – 0,479 Mton) blijkt dat de indicatieve doelstelling voor 2030 (0,345 Mton) in bereik is.
Figuur 3.9.5 Broeikasgasemissies sector Industrie (bron: Emissieregistratie en PBL)
Klimaatsector Landbouw en Landgebruik
In 2022 maakte dit zo’n 16% uit van alle broeikasgasemissies in de provincie Utrecht. Onder deze sector vallen de broeikasgasemissies uit 1) Landbouw (95%), 2) Natuur (5%) en 3) Overig (0%).
De emissies uit landbouwhuisdieren (vee) maken het grootste deel uit van de totale emissies in de sector, voornamelijk methaanemissies van rundvee.
Relevante hoofdstukken in de begroting:
- 2.1 Het natuurnetwerk (NNN) is robuust (ontwikkeld)
- 2.4 Duurzaamheid is een substantieel onderdeel van de Utrechtse landbouw
Uit de prognose (0,818 – 0,988 Mton) blijkt dat de indicatieve doelstelling voor 2030 (0,703 Mton) nog niet in bereik is.
Vanwege een verbetering in de methodiek tussen 2010 en 2015 zijn de historische data vanaf 2015 significant hoger dan daarvoor. Er lijkt is daarom sprake van een trendbreuk. Dit is aangegeven in het figuur.
Figuur 3.9.6 Broeikasgasemissies sector Landbouw en Landgebruik (bron: Emissieregistratie en PBL)
Klimaatsector Mobiliteit
In 2022 maakte dit zo’n 42% uit van alle broeikasgasemissies in de provincie Utrecht. Onder deze sector vallen de broeikasgasemissies uit 1) Verkeer en vervoer.
De uitlaatgassen van wegverkeer zijn verantwoordelijk voor bijna alle emissies. Het restant komt uit o.a. mobiele werktuigen en binnenscheepvaart.
Relevante hoofdstukken in de begroting:
- 5 Publieke mobiliteit
- 6 Gezonde en veilige mobiliteit
- 7 Infrastructuur en benutten
Uit de prognose (1,765 – 2,357 Mton) blijkt dat de indicatieve doelstelling voor 2030 (1,806 Mton) in bereik is.
Figuur 3.9.7 Broeikasgasemissies sector Mobiliteit (bron: Emissieregistratie en PBL)
Klimaatsector De provincie als voorbeeld
Zoals eerder in deze paragraaf benoemd, is er gekozen om een zesde sector toe te voegen aan de vijf bestaande klimaatsectoren. Het gaat hier om de klimaatimpact van onze eigen organisatie. Hoewel de emissies van de organisatie in verhouding tot de emissies van de gehele provincie beperkt zijn, is het goed om – zoals de sector ook is genoemd – het goede voorbeeld te geven.
Om zicht te hebben op de klimaatimpact van de organisatie worden, na een eerste pilot in 2019, sinds 2023 cijfers verzameld voor een voetafdruk uitgedrukt in CO2-impact. Belangrijk is dat er voorlopig nog wordt gewerkt aan het verbeteren van de beschikbare data.
In 2025 wordt gewerkt aan het verduurzamen van het woon-werkverkeer en de dienstreizen, het Huis voor de provincie en inkopen. Meer informatie over de CO2-impact en de activiteiten in 2025 is te vinden onder hoofdstuk 10.5 De provincie geeft het goede voorbeeld door het verduurzamen van de eigen organisatie (processen en faciliteiten), vastgoed en de daarbij behorende buitenruimte.