Het grondbeleid van de provincie en de beschikbare grondinstrumenten zijn belangrijke randvoorwaarden voor realisatie van deze provinciale beleidsopgaven. Grond is een middel om doelen te bereiken op het gebied van natuur en landschap, duurzame energie, duurzame landbouw, recreatie en duurzame en veilige mobiliteit.
Nota Grondbeleid
Het grondbeleid bestaat uit het organiseren van processen, kennis, grondbeheer en instrumenten zoals de aan- en verkoop van gronden. Tegen het licht van de grote opgaven en transities die in het landelijk gebied aan de orde zijn en veranderende wet- en regelgeving, zoals onder andere de Omgevingswet met de aanvullingswet grond is de Nota Grondbeleid geactualiseerd. In juli 2024 is door Provinciale Staten deze geactualiseerde Nota Grondbeleid voor vier jaar vastgesteld.
Een belangrijk kader binnen het grondbeleid is dat we opgavengericht werken. Dit betekent dat we in ons handelen de maatschappelijke opgaven centraal zetten. Grond is een van de middelen die we kunnen inzetten om onze gestelde doelen te bereiken. Grondbezit is daarmee nooit een doel op zich; het grondbeleid geeft de kaders en spelregels voor de inzet van het grondinstrumentarium. Wij hebben de verantwoordelijkheid om als een rechtmatige en betrouwbare overheid bij grondtransacties markt-conform, openbaar, volgens gelijkberechtiging en transparant te handelen.
Pacht
Pacht is een belangrijk onderdeel van het noodzakelijke beheer van de provinciale gronden. Bij de vaststelling van de Nota Grondbeleid is ook het pachtbeleid van de provincie vastgesteld. De jaarlijkse verpachting vindt sinds 2022 plaats via het digitale ‘pachtportaal’ waarbij vaste pachtprijzen worden gehanteerd en aanvullende voorwaarden voor toewijzing van de pachtpercelen bekend worden gemaakt. Dit laatste is een vereiste om aan het zogenaamde Didam-arrest te voldoen bij toewijzing van de pacht. Alle agrariërs in de provincie hebben hiermee de kans om hun belangstelling aan te geven en in te schrijven voor het pachten van agrarische percelen.
Dit jaar werken wij toe naar minder 1-jarige pachtcontracten en meer 3 tot 6-jarige pachtcontracten waarmee een impuls kan worden gegeven aan beter bodembeheer wat in de gebiedsprocessen past en waarmee een betere bedrijfsvoering voor onze pachters wordt mogelijk gemaakt. Uiteraard moet dit niet in de weg staan voor andere ontwikkelingen waarbij grond van de provincie noodzakelijk is om taken uit te voeren, denk aan de aanleg van wegen of inrichting van natuur binnen de NNN. Tussentijds opzeggen blijft daarom mogelijk.
Grondbank
In 2022 wordt het beleidskader strategisch grondbeleid vastgesteld. Binnen dit kader is de provinciale grondbank ingericht. Met een grondbank is de keuze gemaakt voor een meer actief grondbeleid. Met een grondbank bestaat de gelegenheid om strategische grondaankopen te kunnen doen voor de ruimtelijke opgaven van onze provincie.
In deze provinciale grondbank worden alle gronden die nodig zijn voor de verschillende provinciale opgaven opgenomen. Er wordt een integraal afwegingskader ontwikkeld voor de inzet van deze gronden. Met de grondbank vergroten we onze uitvoeringskracht door meer strategische en vroegtijdige regie over het grondgebruik. De grondbank geeft een extra instrument op het bestaande provinciale grondinstrumentarium.Gronden die wij niet direct kunnen inzetten voor de verschillende programma's worden in pacht uitgegeven.
Afwegingskader verplichtend grondinstrumentarium
Er zijn veel maatschappelijke doelen die gehaald moeten worden in het landelijk gebied. Veel van deze doelen kan de provinicie bereiken met vrijwillige aan- en verkopen en ruilen van gronden. Maar niet alle grond dien nodig is om de doelen te realiseren kan vrijwillig verworven worden. Soms is de inzet van het verplichtend grond-instrumentarium zoals onteigening nodig om in gezet te gaan worden. Voor de realisatie van de transistiedoelen in het landelijk gebied is dit instrumentarium nog niet gebruik. In lijn met de afspraken in het coalitieakkoord 2023-2028 zal er een afwegingskader worden gemaakt die medio dit jaar wordt aangeboden aan Provinciale Staten.
Grondstrategie
In de Nota grondbeleid zijn de kaders van een grondstrategieplan opgenomen. Om een grondstrategieplan voor de transitie in het landelijk gebied op te stellen worden de te behalen doelen uit het Utrechts Programma Landelijk Gebied omgezet naar de benodigde grondinzet. Verder zal er in het grondstrategieplan worden gekozen voor het in te zetten grondinstrumentarium.
Als de provincie eigenaar is van grond heeft ze niet alleen de mogelijkheid om te sturen met haar publieke instrumentarium maar ook met haar private instrumentarium. Grond is daarmee een middel geworden om regie te kunnen nemen in een gebiedsontwikkeling en daarbij de ambities en doelen te verwezenlijken. Verder zal hier een noodzakelijke koppeling worden gemaakt met de regionaal op te stellen gebiedsagenda’s. Dit jaar zal verder gewerkt worden aan het opstellen van de grondstrategieplannen per deelgebied. Deze zullen worden vastgesteld door Gedeputeerde staten en met de Provinciale Staten worden gedeeld ter informatie.